Dr hab. Joanna Dyduch, prof. UJ (kierowniczka), dr Artur Skorek

Izrael jest czasem nazywany „willą w dżungli”, a Izraelczycy „narodem start-upów”. Jednak od momentu powstania w 1948 r. Izrael jest państwem, które stoi przed wieloma wyzwaniami rozwojowymi i dylematami bezpieczeństwa. Zważywszy na to, że w przeszłości Izrael był importerem energii, bezpieczeństwo energetyczne stanowiło jeden z głównych czynników kształtujących politykę rządu. Tradycyjne postrzeganie bezpieczeństwa energetycznego, skupiającego się na zapewnieniu ciągłości dostaw energii kosztem innych jej aspektów (ekonomicznych i środowiskowych), uległo zmianie, a stało się tak przede wszystkim za sprawą odkrycia dużych podmorskich złóż gazu ziemnego. W proponowanym projekcie wychodzimy z założenia, że w analizowanym okresie (od 2009 r.) kolejne izraelskie rządy odpowiedzialne za formułowanie i wdrażanie polityki energetycznej Izraela były zainteresowane jej daleko idącym upolitycznieniem, skutkującym jej sekurytyzacją.

Mając na uwadze normatywny charakter procesów politycznych, we wskazanym powyżej kontekście interesują nas konsekwencje sekurytyzacji dla ewoluującego charakteru systemu politycznego, w tym kondycji liberalnej demokracji i jej mechanizmów, wolnego rynku i stosunku Izraela do multilateralnego porządku międzynarodowego. Głównych celem niniejszych badań wstępnych będzie zaproponowanie ram analitycznych umożliwiających uchwycenie związków przyczynowych między kwestiami dotyczącymi bezpieczeństwa narodowego, wpływu współzależności międzynarodowej na politykę energetyczną oraz proces transformacji w zakresie energetyki. Celem operacjonalizacji przyszłych badań, chcemy w ramach projektu zaproponować eksperymentalny model eksplanacyjny polegający na zestawieniu założeń teorii sekurytyzacji z koncepcją neoliberalizmu jastrzębiego (nacjonalistycznego).

Dr hab. Joanna Dyduch, prof. UJ

Polska polityka zagraniczna po wejściu do UE w 2004 r. uznana została za przypadek, gdzie proces europeizacji dokonywał się w niemalże wzorcowy sposób, charakteryzując się wysokim stopniem dostosowania struktur, sposobów prowadzenia polityki i adaptacji krajowych procedur i standardów do wymogów współpracy w ramach UE. Jednak w ostatnich latach wzrost znaczenia ugrupowań politycznych o charakterze populistycznym stanowi istotne wyzwanie dla europejskiej polityki zagranicznej. Badania przeprowadzone w ramach projektu mają na celu odpowiedź na pytanie: jaki jest związek między populizmem a zmianami dokonującymi się w procesie konceptualizacji i operacjonalizacji krajowej polityki zagranicznej, formułowanej i implementowanej w warunkach integracji europejskiej. 

Prof. dr hab. Artur Gruszczak (kierownik), dr Paweł Ścigaj, dr Błażej Sajduk, dr hab. Marcin Marcinko

Protokolaryzacja bezpieczeństwa jest nowatorską konceptualizacją działań aktorów bezpieczeństwa (głównie instytucji państwa) w sytuacjach nagłej i głębokiej zmiany strukturalnej, powodującej dalekosiężną transformację państwa i społeczeństwa w obliczu niepewności i niestabilności środowiska bezpieczeństwa. Koncepcja protokolaryzacji jest w pełni innowacyjną formułą analitycznopoznawczą wypełniającą deficyt diagnostyczny i eksplanacyjny wiodących teorii w naukach o bezpieczeństwie oraz dyscyplinach pokrewnych, a także reagującą na zidentyfikowaną lukę badawczą w poznawaniu istoty bezpieczeństwa w procesie transformacji państwa i społeczeństwa.

Niniejszy projekt opiera się na innowacyjnym podejściu badawczym, którego zamiarem jest stworzenie nowej ramy teoriopoznawczej, z którą powiązane zostaną odpowiednie kody semantyczne, wzorce kognitywistyczne i procedury badawcze, a także metody i techniki empirycznych badań protokołów bezpieczeństwa.

Metodologia badań zasadza się na strategii refleksyjnej, skupionej na krytycznym badaniu istniejących źródeł wiedzy (exploratory research), eksperymentach myślowych oraz logice przyczynowości. Teoria protokolaryzacji zostanie zweryfikowana w badaniach empirycznych odnoszących się do wybranych studiów przypadku (cztery przypadki: wojna z terrorem; wojna dronów; cyberbałkanizacja; blasphandemics - COVID-19). W badaniach połączone zostaną techniki jakościowe (śledzenie procesu, analiza treści, triangulacja) i ilościowe (analiza dyskursu przy użyciu programów analizy danych jakościowych QDA/QCA, skanowanie OCR, przetwarzanie języka naturalnego NLP).

Prof. dr hab. Artur Gruszczak

Unia Europejska i jej państwa członkowskie od wielu lat dążą do rozwoju i podniesienia skuteczności działań wywiadowczych, które dotyczą gromadzenia i przetwarzania danych i informacji. Ich celem jest wsparcie procesów decyzyjnych na poziomie krajowym i ponadnarodowym odnoszących się do identyfikowania źródeł ryzyka, przeciwdziałania zagrożeniom i ograniczania skutków naruszenia stanu bezpieczeństwa. Jednym z wymiarów tej współpracy jest wymiana doświadczeń, specjalistycznej wiedzy, dobrych praktyk oraz metod szkoleniowych w celu wytworzenia strategicznej kultury wywiadowczej w UE. 

Celem projektu jest zbadanie procesu instytucjonalizacji współpracy państw członkowskich UE w celu podnoszenia kompetencji funkcjonariuszy krajowych i urzędników UE w zakresie działań wywiadowczych. Przedmiotem badania będzie powołana w 2019 r. z inicjatywy Francji Europejska Akademia Wywiadowcza (EAW)  będąca sieciową strukturą współpracy, której celem jest stworzenie podwalin pod wspólną kulturę strategiczną łączącą narodowe wspólnoty wywiadowcze.

W badaniu zastosowana zostanie koncepcja horyzontalnego izomorfizmu kontekstowego adekwatna do analizy współpracy międzynarodowej w obszarze transferu wiedzy i doświadczeń w specyficznym zakresie wyznaczonym przez analizę informacji i rozpoznanie wywiadowcze. Projekt w zamierzeniu wniesie znaczący wkład w badania nad europejską współpracą wywiadowczą oraz w rozwój studiów wywiadowczych jako poddyscypliny nauk o bezpieczeństwie. Interdyscyplinarne ujęcie przedmiotu badań przyczyni się do pogłębienia wiedzy o międzynarodowych i ponadnarodowych mechanizmach i strukturach współdziałania w Unii Europejskiej.

Unia Europejska i jej państwa członkowskie od wielu lat dążą do rozwoju i podniesienia skuteczności działań wywiadowczych, które dotyczą gromadzenia i przetwarzania danych i informacji. Ich celem jest wsparcie procesów decyzyjnych na poziomie krajowym i ponadnarodowym odnoszących się do identyfikowania źródeł ryzyka, przeciwdziałania zagrożeniom i ograniczania skutków naruszenia stanu bezpieczeństwa. Jednym z wymiarów tej współpracy jest wymiana doświadczeń, specjalistycznej wiedzy, dobrych praktyk oraz metod szkoleniowych w celu wytworzenia strategicznej kultury wywiadowczej w UE. 

Celem projektu jest zbadanie procesu instytucjonalizacji współpracy państw członkowskich UE w celu podnoszenia kompetencji funkcjonariuszy krajowych i urzędników UE w zakresie działań wywiadowczych. Przedmiotem badania będzie powołana w 2019 r. z inicjatywy Francji Europejska Akademia Wywiadowcza (EAW)  będąca sieciową strukturą współpracy, której celem jest stworzenie podwalin pod wspólną kulturę strategiczną łączącą narodowe wspólnoty wywiadowcze.

W badaniu zastosowana zostanie koncepcja horyzontalnego izomorfizmu kontekstowego adekwatna do analizy współpracy międzynarodowej w obszarze transferu wiedzy i doświadczeń w specyficznym zakresie wyznaczonym przez analizę informacji i rozpoznanie wywiadowcze. Projekt w zamierzeniu wniesie znaczący wkład w badania nad europejską współpracą wywiadowczą oraz w rozwój studiów wywiadowczych jako poddyscypliny nauk o bezpieczeństwie. Interdyscyplinarne ujęcie przedmiotu badań przyczyni się do pogłębienia wiedzy o międzynarodowych i ponadnarodowych mechanizmach i strukturach współdziałania w Unii Europejskiej.

Dr Mateusz Kolaszyński (kierownik projektu), dr Dariusz Stolicki

Czynności operacyjno-rozpoznawcze stanowią rdzeń działalności służb specjalnych. Pozyskiwanie informacji o jednostce bez jej wiedzy bywa niezbędne dla wykonywania ich zadań. Jednocześnie rozwój technologii informacyjnych umożliwia masową i nieograniczoną tajną inwigilację. Jednak ów postęp pozbawiony kontroli może zagrażać demokratycznym wartościom, np. prawu do prywatności czy transparentności życia publicznego. Wyważanie proporcji pomiędzy bezpieczeństwem a prawami człowieka wymaga ustanowienia stosownych barier prawnych i politycznych. 

Kluczową instytucją odpowiedzialną za określenie granic tajnej inwigilacji jest parlament. Uchwalane w Polsce prawo inwigilacyjne przyznaje służbom specjalnym coraz szersze uprawnienia. Parlament od wielu lat nie zapewnia równowagi wartości konstytucyjnych, co wielokrotnie potwierdzały wyroki TK. Zgodnie z jedną z koncepcji tłumaczących to zjawisko, legislatorzy poprzez regularną współpracę z przedstawicielami służb specjalnych zbyt ściśle utożsamiają się z ich celami i problemami, tracąc tym samym niezależną i krytyczną perspektywę (teoria regulatory capture). W tej relacji większą wiedzą i zaangażowaniem dysponują funkcjonariusze służb specjalnych. J. Widacki tę dysproporcję wyraził następująco: „funkcjonariusze mają wyjątkowy talent do czarowania, szczególnie silną motywację do tego typu działań, niemałe w nich doświadczenie i, co tu dużo mówić, spore sukcesy na tym polu”. 

Nasz projekt jest próbą „odczarowania” służb specjalnych. Dzięki pogłębionym badaniom ilościowo-jakościowym, odwołując się do obiektywnie mierzalnych kryteriów, chcemy określić rzeczywistą podatność na regulatory capture w procesie legislacyjnym i w ten sposób wyjaśnić słabość podstaw prawnych i politycznych tajnej inwigilacji w Polsce.

Dr hab. Krzysztof Koźbiał, prof. UJ (kierownik projektu), dr Mirosław Natanek

Projekt dotyczy wewnętrznych i zewnętrznych czynników wpływających na funkcjonowanie Republiki Czeskiej w okresie niezależności, tj. od 1 stycznia 1993 r.

W polityce zewnętrznej państwo to dążyło do członkostwa w NATO i UE, co udało się zrealizować. Pewną wagę władze w Pradze przywiązywały do aktywności w organizacjach o charakterze regionalnym – np. w Grupie Wyszehradzkiej.

W polityce wewnętrznej dały znać o sobie istotne czynniki wpływające na aktywność na polu międzynarodowym. Były one zauważalne m.in. w ewoluującym systemie politycznym: w pojawiających się ugrupowaniach o charakterze eurosceptycznym, wyrazistych osobowościach wpływających na czeską politykę (V. Havel. V. Klaus, obecnie A. Babiš), licznych aferach politycznych. Wszystko to rzutowało także na wyrażany przez społeczeństwo w badaniach opinii publicznej niski poziom zaufania do polityków i partii politycznych.

Najistotniejsze wydają się odpowiedzi na następujące pytania badawcze:

Jakie czynniki zdecydowały o staraniach o członkostwo w NATO i Unii Europejskiej?
Jaką rolę w czeskiej polityce zagranicznej odgrywają organizacje o charakterze regionalnym (np. Grupa Wyszehradzka)?
Jakie znaczenie odgrywa czynnik ekonomiczny w polityce zagranicznej analizowanego państwa?
Jakie uwarunkowania sprzyjają umiarkowanemu rozwojowi ugrupowań populistycznych i eurosceptycznych na czeskiej scenie politycznej?
Jaką rolę mogą odegrać nowe zagrożenia (np. pandemia SARS-CoV-2, kryzys klimatyczny) w funkcjonowaniu państwa i jego systemu politycznego?

Dr hab. Dominik Sieklucki, prof. UJ (kierownik projektu), dr hab. Marek Świstak, prof. UJ, dr Katarzyna Plebańczyk, dr Maksymilian Galon

Celem projektu jest podjęcie badań nad praktycznym wykorzystaniem instytucji partycypacji społecznej w procesie podnoszenia jakości usług publicznych w samorządzie gminnym w Polsce. Weryfikacja założeń badawczych ma prowadzić do złożenia wniosku do zewnętrznej instytucji finansującej. Aktualne tendencje w administracji publicznej (New Public Management, Governance, E – Government) doprowadziły do ukierunkowana działań w cyklu polityk publicznych na podnoszenie jakości usług. Nie jest to jednak możliwe bez właściwego rozpoznania i zidentyfikowania potrzeb i oczekiwań obywateli, które są zmienne w czasie i zależą od warunków otoczenia – przykładem  są wykorzystywane przez administrację publiczną narzędzia partycypacji społecznej, które wdrażane w formie procedur, nie zawsze są adekwatne do podejmowanych problemów czy grup docelowych i często nie wpływają na rzeczywiste podnoszenie jakości usług publicznych. Otwiera to obszar badań interdyscyplinarnych dotychczas nie podejmowanych w Polsce. Badania mają obejmować wybrane gminy, a ich wyniki pozwolić zarówno na włączenie się w międzynarodowy obszar badań nad problematyką administracji publicznej oraz wypełnić funkcje prakseologiczne. Projekt jako punkt wyjścia przyjmuje tezę o stosowaniu w procesie podnoszenia jakości usług publicznych instytucji partycypacji społecznej. Pytania badawcze dotyczą: 1. Określenia zależności między usytuowaniem jakości w procesie planowania (na poziomie strategicznym, operacyjnym lub taktycznym) a stopniem zastosowania instytucji partycypacji, 2. określenia znaczenia konkretnych instytucji partycypacyjnych wykorzystywanych w procesie podnoszenia jakości usług.